Makelaar met mandaat Chris Schuchmann legt verbindingen in Amersfoort

Bestuurlijke professionals die de verbinding leggen tussen impactondernemers en gemeentelijke en provinciale overheden: ze zijn onmisbare schakels om het ecosysteem voor impactondernemen verder te brengen. Wat drijft deze makelaars met mandaat om zich in te zetten? Hoe overwinnen zij de uitdagingen die ze daarbij tegenkomen? En wat bereiken ze? Deze keer: Chris Schuchmann, beleidsregisseur Toekomstbestendige Economie bij de gemeente Amersfoort.

Toen Chris Schuchmann drie jaar geleden startte bij de gemeente Amersfoort, had hij al een warme belangstelling voor het ecosysteem van impactondernemers. Sterker nog: dat was het onderwerp van zijn afstudeerscriptie. Dankzij het huidige coalitieakkoord van de gemeente kan hij er nu ook in de praktijk stevig mee aan de slag.

Chris: “In het akkoord staat dat de gemeente de economie niet meer ziet als doel op zich, maar ook als middel om maatschappelijke opgaven op te lossen. Daar zijn een aantal ambities voor vastgelegd, waaronder het stimuleren van impactondernemers. Maar wat betekent dat precies? Het is mijn rol om dat inzichtelijk te maken en daar verder uitvoering aan te geven.”

Volgens Chris begint dat met luisteren naar de ondernemers zelf: “Ik vind dat wij als gemeente niet vanuit onze ivoren toren moeten bepalen hoe wij impactondernemers gaan steunen. We moeten gewoon de stad in, luisteren en ervaren waar ze tegenaan lopen. Het is belangrijk om de ondernemers open vragen te stellen: wat hebben jullie nodig om dingen van de grond te krijgen?”

Chris is een van de overheidsprofessionals die vanuit de City Deal Impact Ondernemen de eretitel ‘makelaar met mandaat’ heeft gekregen. Maar hoe ziet hij die rol zelf?

Bruggenbouwer en aanjager

Chris: “Ik zie een makelaar met mandaat vooral als iemand die de koppeling legt tussen de maatschappelijke opgaven in de stad, het speelveld van impactondernemers en de gemeentelijke organisatie.” Die verbinding ontstaat volgens Chris namelijk niet vanzelf: “Impactondernemers weten de weg naar de gemeente mondjesmaat te vinden. Maar de vraagstukken waar zij aan werken, overstijgen de grenzen van de beleidsvelden en afdelingen. Dit maakt het uitdagend voor de organisatie en de collega’s om impactondernemers een plek te geven in hun beleid en activiteiten. Het is daarom goed als de gemeente extra aandacht geeft in haar beleid en dienstverlening.”

Chris is een bruggenbouwer tussen de verschillende partijen, maar hij neemt bij sommige projecten ook het voortouw – niet elke ondernemer is namelijk in staat om bij zulke samenwerkingen de kar te trekken. “Ik ben gestart bij team Economie als adviseur Duurzame Economie. Maar ik merkte al snel dat ik veel meer bezig was met het intern en extern aanjagen van projecten waarin economische en maatschappelijke opgaven samenkomen.”

“In mijn rol houd ik me ook bezig met strategische vraagstukken: hoe passen mijn werkzaamheden bij de doelstellingen en ambities van het bestuur en andere domeinen binnen het stadhuis? En hoe gebruik ik dit om mandaat te organiseren, voor het opstarten van samenwerkingen met andere teams en afdelingen en om budgetten vrij te spelen voor gezamenlijke initiatieven?”

Omgaan met weerstand en speuren naar haakjes

“Impactondernemen is een vorm van systeemverandering – en verandering is gewoon moeilijk. Dit maakt mijn werk complex. Een voorbeeld: de oorspronkelijke opdracht van de afdeling Economie heeft altijd gedraaid om het versterken van het vestigingsklimaat, het aantrekken van bedrijven en het op peil houden van de werkgelegenheid. Het heeft me wel even wat tijd gekost om een goede balans te vinden tussen deze opgave en de transitie naar een economie die bijdraagt aan de maatschappelijke opgaven in de stad. Deze balans moet je niet alleen vinden met je collega’s in het eigen team, maar ook in samenwerking met andere collega’s binnen de organisatie.”

Chris heeft in zijn werk ook regelmatig te maken met weerstand. Om verandering in gang te zetten, is het volgens hem nodig om de belangen van de andere afdelingen in beeld te hebben. “Ik kijk naar de opgaven die ze hebben en of ik haakjes bij bedrijven en impactondernemers zie. Hoe kan ik een projectvoorstel doen dat bij de doelstellingen van beide aanhaakt? Dat vraagt om speurwerk.”

”Ik ving bijvoorbeeld signalen op van ondernemers die aangaven dat ze, door de krapte op de arbeidsmarkt, moeilijk talent aan kunnen trekken. Tegelijk zie ik in Amersfoort ondernemers als Confed: echt een hightechbedrijf, maar dat wel werkt met medewerkers waarvan 40% afkomstig is uit de doelgroep met een afstand tot de arbeidsmarkt. Zij hebben geen last van de krapte, terwijl hun omzet, winst en personeelsbestand groeit. Je bedrijf op een inclusieve manier inrichten heeft dus ook gewoon commerciële waarde. Ik probeer dan bijvoorbeeld de verbinding te leggen tussen het Amersfoort Business Team, dat op ondernemers gericht is, en het team Inclusie, waar ze willen dat bedrijven inclusiever worden – zodat we kansen creëren voor mensen die ze nu niet krijgen.”

Het koppelen van doelstellingen gaat ook over andere maatschappelijke opgaven, vertelt Chris: “Ik probeer bijvoorbeeld mensen uit te nodigen om te vertellen wat er speelt bij bedrijven die bezig zijn met de energietransitie. Als het Amersfoort Business Team merkt dat die bedrijven profijt hebben van de stappen die ze zetten, geeft dat ook weer vertrouwen.”

Het leggen van verbindingen en samen optrekken voorkomt daarnaast dat afdelingen afzonderlijk van elkaar contact gaan leggen met ondernemers en ze daarmee overvragen. “Veel weerstand komt voort uit wrijving. Zo hebben twee afdelingen wel eens op dezelfde dag een sessie georganiseerd. Dat hadden ze niet met elkaar afgestemd, met gedoe tot gevolg. Volgens mij moet je elkaar beter weten te vinden en samen werkafspraken maken. De afdelingen die op maatschappelijke opgaven zijn gericht, zitten nu bijvoorbeeld af en toe bij het overleg van het Amersfoort Business Team. Alleen maar door elkaar te spreken – wat hebben we van elkaar nodig en wat hopen we te bereiken? – is er in ieder geval wederzijds begrip ontstaan: dat het, ongeacht waar we mee bezig zijn, nodig is dat we elkaar vasthouden. Dat heeft erg geholpen en neemt heel veel frustratie en wrijving weg.”

Bottom-up

Hoewel het volgens Chris belangrijk is dat ook de bestuurders uiteindelijk betrokken worden, hangt de weg daarheen sterk van de persoon af: “Onze wethouder is heel pragmatisch en vindt het leuk om goede, concrete voorbeelden te zien. Vandaar dat mijn uitgangspunt meer bottom-up is: ik kies er nu bewust voor om uitvoeringsagenda’s op concrete onderwerpen te maken. Door klein te beginnen, hoop ik dat ik uiteindelijk argumenten heb voor het vastleggen van een duidelijke visie op de betekenis van impactondernemen.”

“Omdat die visie nu ontbreekt, gaan dingen nog ad hoc en moet ik erg sleuren en verleiden. Daarom ben ik met de teams Inclusie en Duurzaamheid bezig om een gezamenlijke opdracht op te halen. Daarmee laat je het leven bij de wethouder en zorg je voor mandaat. Zo’n opdracht van bovenaf is belangrijk, want die geeft collega’s het gevoel dat ze ermee aan het werk mogen. Als expliciet is opgeschreven wat we wel en niet doen, is het makkelijker om daar capaciteit en geld voor vrij te maken. Als er niets is opgeschreven en er straks bezuinigingen aankomen, wordt dat natuurlijk moeilijker.”

“Het liefst schrijf je als afdeling niet in je eentje bestuursopdrachten of uitvoeringsagenda’s, maar zorg je dat je het eigenaarschap deelt met een tweede afdeling van een tweede wethouder. Dit begint te lukken. Ik heb ook lang moeite gehad om bijvoorbeeld managers mee te nemen, maar inmiddels zijn er een aantal die ik ook hierover regelmatig spreek. Het is dus langzaamaan de juiste kant op aan het gaan, maar daar is een lange adem voor nodig.”

Activistische en ondernemende houding

Volgens Chris vraagt de rol als makelaar met mandaat om een bepaalde houding. “Je hebt mensen nodig die de vrijheid voelen om meer te doen dan in hun rolomschrijving staat – ambtenaren die een activistische en ondernemende instelling hebben. Ik doe het nu een beetje op gevoel. De aanpak hangt erg af van de context waarin je zit, er is geen stappenplan.” Lachend: “Als dat er wel zou zijn, had dat de aanlooptijd zeker wat verkort en misschien een hoop frustratie bespaard – en grijze haren.”

“Nee hoor, ik haal persoonlijk veel energie uit het leren en sparren met anderen. Natuurlijk krijg je bij evenementen wel eens handige tips, zodat je bijvoorbeeld niet altijd het uitzoekwerk zelf hoeft te doen. We zijn bijvoorbeeld ook in Haarlem op bezoek geweest. Het is inspirerend om te zien hoe zij te werk gaan en waar ze tegenaan lopen. Een netwerk met andere gemeenten en tools, zoals de City Deal Impact Ondernemen, is waardevol. Je loopt als makelaar met mandaat namelijk tegen allemaal muren aan, maar dan voel je dat je er niet alleen in staat.”

Work in progress

“Hoewel we nog erg met het proces bezig zijn, hebben we al wel dingen in gang gezet en beginnen we enkele resultaten te oogsten”, vertelt Chris. Een greep uit de concrete activiteiten waar hij als makelaar met mandaat bij betrokken is:

• De gemeente is als partner betrokken geweest bij de oprichting van de Amersfoortse Uitdaging, eind 2023. Hoewel dit netwerk nog maar net bestaat, zijn al veel Amersfoortse bedrijven aangehaakt omdat ze maatschappelijke impact willen maken.
• Onder het kopje ‘Wijkeconomie’ in het Omgevingsprogramma Werken is aandacht voor de ontwikkeling van instrumenten waarmee ondernemerschap bij kan dragen aan de wijk. Chris: “Of dat nou initiatieven uit de wijk zelf zijn of bijvoorbeeld van impactondernemers. Komend voorjaar wordt een eerste pilot gestart, om ondernemers bij de uitvoering van het Wijkperspectief Liendert te betrekken.”
• Er is binnen de gemeente aandacht voor het verbeteren van de samenwerking tussen de afdelingen die aan duurzaamheidsopgaven werken en het Amersfoort Business Team. Er is een gezamenlijke agile-aanpak voor het verduurzamen van bedrijven en bedrijventerreinen. Ook wordt geschreven aan een gezamenlijk perspectief op een toekomstbestendige economie die bijdraagt aan de maatschappelijke opgaven.
• Chris heeft meegewerkt aan een routekaart voor het inkoopbeleid van de gemeente op basis van het MVOI-manifest – vooral met betrekking tot een aantal hoofdstukken waarvan hij vindt dat impactondernemen er een plek in verdient.
• Chris werkt mee aan een integrale aanpak van de arbeidsmarktopgaven, om aan te vullen hoe impactondernemers daar een bijdrage aan kunnen leveren. Als pilot is opdracht gegeven om een Coalitie Inclusieve Arbeidsmarkt van de grond te krijgen. Hierin werkt de gemeente samen met Impact033 en impactondernemer Bartel Geleijnse (The Colour Kitchen).
• Samen met de afdelingen Bestuur, Strategie en Veiligheid en Onderzoek en Statistiek, onderzoekt Chris hoe de brede welvaartsindicatoren een belangrijkere rol kunnen spelen: door de impact vanuit de gemeentelijke activiteiten en het beleid te laten zien, kan de gemeente zelf het goede voorbeeld geven.