Innovatiespotter: “120.000 Nederlandse bedrijven ondernemen met impact”

Ongeveer 120.000 Nederlandse bedrijven ondernemen op een of andere manier met impact. Dat blijkt uit een analyse van dataresearchbureau Innovatiespotter. Het gaat om een breed spectrum: van de ondernemer die op de eigen website claimt bij te dragen aan de Sustainable Development Goals (SDG’s) tot de impact first-onderneming die ook als zodanig is geregistreerd – en alles wat daar tussenin zit.

Eerst maar even de cijfers. 85.000 ondernemingen stellen zelf dat ze met hun ondernemingswijze werken aan een betere wereld, bijvoorbeeld door banen te creëren voor mensen met een bijzondere begeleidingsbehoefte of door duurzame of circulaire oplossingen te bieden. Innovatiespotter onderscheidt 50 verschillende claims, variërend van bijdragen aan de SDG’s tot werken volgens een specifieke richtlijn.
 
Een deel daarvan behoort tot de 40.000 ondernemingen bij wie het niet gaat om hun eigen woorden, maar (ook) om die van een ander. Deze bedrijven hebben namelijk van een of meerdere relevante programma’s een toekenning of certificering gehad of zijn er als deelnemer geregistreerd. Innovatiespotter heeft hiervoor 500 programma’s geïdentificeerd: netwerken, subsidies, richtlijnen, keurmerken, awards, fondsen, investeringen en startup-programma’s.
 
Daarnaast komen er 13.000 ondernemingen in de analyse naar voren omdat ze innovatief zijn op de thema’s duurzame energie, circulaire economie of sociale impact – bijvoorbeeld door hun producten, dienstverlening of interne processen volledig te vernieuwen in plaats van die slechts op onderdelen aan te passen.

Dashboard Impact Ondernemen

Innovatiespotter heeft de analyse gemaakt met het recent door hen ontwikkelde Dashboard Impact Ondernemen, geïntegreerd in hun al bestaande Duurzaamheidsdashboard: hierin worden álle bedrijfsinschrijvingen van Nederland systematisch en automatisch verrijkt met duurzaamheidsinformatie uit andere bronnen, verwerkt via machine learning-modellen en ouderwets handwerk.

De term ‘duurzaamheid’ moet in brede zin opgevat worden; het bureau rekent daar bijvoorbeeld ook een onderwerp als arbeidsparticipatie toe. De resultaten zijn afkomstig uit het derde kwartaal van 2025 en hebben een zekerheidspercentage van 90%, zegt Gea Vellinga, CEO van Innovatiespotter: “We doen dit al tien jaar, dus onze modellen worden steeds beter.”

Met het Dashboard Impact Ondernemen zoomt het bureau specifiek in op de criteria die relevant zijn voor impact ondernemen. Het initiatief is dan ook begonnen binnen de City Deal Impact Ondernemen en voor eigen rekening en risico verder ontwikkeld door Innovatiespotter, ondersteund door een klankbordgroep vanuit de City Deal.

Toegankelijk en zichtbaar maken

Uiteraard roepen de resultaten de vraag op wat ‘impact ondernemen’ precies is. Gaat het hier over impact first-bedrijven: de ondernemingen die volledig in het teken van hun maatschappelijke missie staan – van product of dienst tot winstbestemming en bedrijfsvoering? Of ook om bedrijven voor wie het maken van impact misschien niet de kern is van hun activiteiten, maar wel een belangrijk onderdeel?
 
“Het is niet onze rol om te definiëren wat ‘impact ondernemen’ precies is,” zegt Vellinga. “Wij willen vooral toegankelijk en zichtbaar maken wat er gebeurt en daarmee inzichten bieden aan gemeenten, kennisinstellingen en allerlei andere organisaties. Met 50 verschillende duurzaamheidsclaims, 500 programma’s en 3 innovatiethema’s, kunnen gebruikers van ons dashboard criteria ‘stapelen’ en heel precies filteren. Het is dan aan henzelf om te beoordelen hoe ze die informatie wegen. Dat ligt ook aan het doel van de gebruiker. Wil die bijvoorbeeld impactvol inkopen? Weten aan welke thema’s lokale ondernemingen werken? Of – heel actueel – inzichtelijk krijgen hoe het ervoor staat met de verduurzaming van een bedrijventerrein?”

‘Onontdekte pareltjes’

Uit de analyse van Innovatiespotter blijkt dat het aantal bedrijven die zichzelf als impact first beschouwen relatief klein is. Vellinga: “We zien op dit moment 2.844 bedrijven die zichzelf op die manier beschrijven, al gebruiken ze daarvoor niet per se die term. Van ongeveer de helft wordt dat extern bevestigd. Denk hierbij aan registratie bij de Code Sociale Ondernemingen, een investering van DOEN participaties of deelname aan een van de 95 overige impactprogramma’s die we hebben geïdentificeerd.”
 
De andere helft beschouwt Vellinga als ‘onontdekte pareltjes’: “Juist voor dit soort kleine ondernemingen zou ik een lans willen breken. Bijvoorbeeld door als overheid te kijken of je bij hen in kunt kopen. Deze bedrijven hebben simpelweg de capaciteit nog niet om uitgebreid te netwerken en zich voor inkoop in de kijker te spelen – terwijl juist zíj́ die reikende hand kunnen gebruiken.”

Het risico dat er in deze categorie sprake is van green– of socialwashing is volgens haar verwaarloosbaar. “Het gaat hier vooral om kleine ondernemingen. Ik durf de stelling wel aan dat zij helemaal geen tijd hebben om een toneelstukje op te voeren. Daarnaast is ons machine learning-system erop ingericht om inconsistenties op te sporen. Als andere activiteiten niet stroken met een impact first-claim, dan filtert het systeem dat bedrijf eruit.”
 
De analyse van Innovatiespotter levert een interessant beeld op. Met 2.844 impact first-ondernemingen, waarvan de helft onder de radar blijft, is er sprake van een vrij kleine kern van pioniers. Daaromheen cirkelen veel meer bedrijven die – al dan niet beïnvloed door die relatief kleine voorhoede – ook waarde hechten aan ondernemen met impact.

Belangrijker nog is dat Innovatiespotter beide categorieën ziet groeien. Vellinga: “De ontwikkelingen gaan snel. Daarom hebben we het dashboard zo ontwikkeld dat we altijd toegang hebben tot de recentste gegevens.”

Meer weten over het Dashboard Impact Ondernemen? Kijk dan bij tools op deze website.

Afbeeldingen: Innovatiespotter